این موضوع دیروز و در نشست پژوهشی ماهنامه سرزمین من به مناسبت ثبت «دانش دریانوردی ایرانی با لنج در خلیج‌فارس» که چند روز پیش در اجلاس بالی در کشور اندونزی در فهرست میراث معنوی جهانی در خطر یونسکو به ثبت رسید در کافه روزنامه همشهری و با حضور مسئولان سازمان میراث فرهنگی به خبرنگاران اعلام شد. ابتدای این مراسم که در دفتر ضمائم روزنامه همشهری برگزار شد، مستند 10دقیقه‌ای دانش سنتی دریانوردی در خلیج‌فارس و شیوه‌ها و ابزارهای دریانوردی ایرانیان به همراه جهت‌یابی با استفاده از ستاره‌هایی که نام ایرانی داشته‌اند و برای سازمان یونسکو ارسال شده است، به نمایش درآمد. این فیلم شامل اسناد تاریخی و فرهنگی اعم‌از کتیبه‌ها و نسخه‌های خطی به‌جا مانده از دوران باستان و مینیاتورهای تاریخی ایرانی است که نشان می‌دهد ایرانیان صاحب دانش دریانوردی بوده‌اند.
جایگاه والای دانش دریانوردی
آتوسا مومنی، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ میراث‌معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور که در این مراسم حضور داشت، گفت: پرونده لنج‌سازی به‌عنوان یکی از پرونده‌های بسیار خوب شناخته شده و زحمات زیادی برای تهیه این پرونده کشیده شده است.
وی مهرهای باقیمانده از دوران باستان و مطالعات به دست آمده از شوش را موید وجود دانش دریانوردی در ایران دانست و گفت: درخصوص پرونده ثبت جهانی دانش سنتی دریانوردی و لنج‌سازی در حوزه خلیج‌فارس جای تقدیر دارد که برای نخستین بار در دنیا، خلیج‌فارس مطرح می‌شود و بدون حاشیه رای جهان را می‌گیرد که در این رابطه باید از نشریه سرزمین من که باعث شد بتوانیم واژه خلیج‌فارس را در دنیا مطرح کنیم تشکر کرد. وی همچنین مراسم موجود در پرونده‌های ایرانی که به ثبت جهانی رسیده‌اند را دارای جایگاه بالایی در شکل گرفتن ثبت دانش آنها دانست و گفت: پرونده دانش دریانوردی با لنج در خلیج‌فارس ابتدا به‌عنوان پیشنهاد از سوی ایران ارسال شد و در اولویت بندی‌ها برای سال 2011 درنظر گرفته شد و مراحل بسیار سختی را طی کرد تا به جایگاه ثبت جهانی رسید.
معاون دفتر ثبت سازمان میراث فرهنگی گفت: پرونده دانش سنتی دریانوردی ابتدا در فهرست میراث ملی ثبت شد و هر دانشی نیز که ثبت شود سازمان میراث فرهنگی موظف به حفظ و احیای آثار ثبت شده است. وی گفت: دانش دریانوردی سنتی در خلیج‌فارس به‌ویژه در موضوع ساخت لنج از مسائلی است که از همین امروز این مسئولیت را برعهده سازمان میراث فرهنگی قرار می‌دهد که برای حفظ و احیای این دانش برنامه‌ریزی داشته باشیم.
بررسی سختگیرانه در یونسکو
آتوسا مومنی همچنین با اشاره به اینکه بررسی‌های اخیر در ثبت آثار جهانی در یونسکو بسیار سختگیرانه بود افزود: با همه سختگیری‌ها، ایران جزو کشورهای رکورددار در ثبت آثار معنوی جهان در نشست اخیر یونسکو بود.
وی در پاسخ به این سؤال همشهری که سازمان میراث فرهنگی اکنون چه برنامه‌هایی برای حفاظت از دانش لنج‌سازی و حمایت از فعالان حوزه دریانوردی سنتی ایران دارد گفت: در گذشته به موضوع لنج‌سازی توجه چندانی نشده و برنامه سازمان اکنون این است که در نخستین فرصت به 3 استان جنوبی سفر کنیم و بدانیم فعالان این حوزه نیازمند چه حمایت‌هایی هستند. وی افزود: میراث فرهنگی همواره به این موضوع که ظرفیت‌های موجود در کشور را در جهان معرفی کند می‌بالد. اکنون نیز دست ما برای حمایت از فعالان دریانوردی و میراث معنوی باز است. آتوسا مومنی گفت: سازمان میراث فرهنگی نهایت تلاش خود را برای حمایت از فعالان میراث معنوی جهانی در کشور می‌کند.
ثبت نام خلیج فارس در یونسکو
ساسان قاسمی، کارشناس ارشد دفتر ثبت آثار ایران در فهرست جهانی نیز گفت: نخستین بار است که نام خلیج‌فارس در مجامع جهانی ثبت می‌شود و حتی تمام کشورهای عربی نیز که در این جلسه حضور داشتند این پرونده را تایید و قبول کردند که این دانش مربوط به خلیج‌فارس است و باید جشن فوق‌العاده‌ای برای این موفقیت گرفت. قاسمی گفت: اینکه سازمان میراث فرهنگی چه برنامه‌ای برای حفاظت از آثار در خطر دارد باید گفت که در مورد میراث معنوی نمی‌توان گفت باید این میراث را همان‌گونه که در صدها سال قبل مورد استفاده قرار می‌گرفتند حفظ کرد بلکه باید در این آثار نوعی پویش انجام داد. موضوع لنج‌سازی هم از همین موارد است. لنج‌های بادبانی دیگر ساخته نمی‌شوند و همچنین نمی‌توان گفت قرار است لنج‌سازی همانند صدها سال پیش انجام شود چون قوانین کشتی‌سازی جدید می‌گوید که مشخصات لنج‌ها برای حفاظت از سرنشینان آن چیست و بنابراین مجبوریم تابع قوانین باشیم.
رضا مختاری سردبیر نشریه سرزمین من نیز در این نشست با اشاره به فعالیت‌های این نشریه برای تهیه و ثبت جهانی دانش دریانوردی با لنج در خلیج‌فارس به‌عنوان یک میراث معنوی جهانی در خطر، گفت: پرونده در دسترس همه کشورهایی که از دانش دریانوردی برخوردار بودند مانند آذربایجان، چین و فرانسه را بررسی کردیم و توانستیم با مستندات قوی اثبات کنیم که دانش دریانوردی در طول تاریخ در ایران نیز وجود داشته است. وی افزود: در مدت 20 روز پژوهش‌های میدانی این پرونده انجام شد و تیم سرزمین من 3 استان خوزستان، بوشهر و هرمزگان و جزایر ایرانی را پیمودند و فعالیت میدانی را به پایان رساندند.
مختاری گفت: مستند 10 دقیقه‌ای ارائه شده به یونسکو نیز نیازمند مختصات زیبایی شناسی بود و گروه سرزمین من شب‌ها تصاویر را ارسال می‌کرد و کار تدوین مستند ارسالی به یونسکو انجام می‌شد. سردبیر نشریه سرزمین من از نشریات زیر مجموعه مؤسسه همشهری گفت: آرشیوی از موسیقی آن منطقه جمع‌آوری کردیم که ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با موضوع دریانوردی دارد و گوینده متن فیلم نیز یک گوینده از کشور هلند است.
